وارلیغیمیز اورمیه .....

 ^{_{وارلیغیمیز ، اورومیه.........}}

زهره وفایی

نه تک آذربایجان بئله قافقاز اولکه لرینه اوزوگ قاشی اولان اورومیه ، نه سعادت کی بیزیم وارلیغیمیز دیر ! عدن جنتی ساییلان ، اودلار قایناغی ، دنیزلر یاتاغی ، آلتون تورپاغی ، مرد ایگیت لرله بیناسی قویولان ارومیه ، ایه ر بو گون طاماح کار قودوز لارین آغزینی سولاندیریر ، همین بو اوزه للیک لر اوزوندن دیر . بئله وارلیغی بسله مک ، اونا لایق اولان قده ر دیرله مک تابی کی اونون اصیل مالیک لری آاذربایجانلی لارین بورجودور . امپریالیستی اویون لارا دایانان اورمو ، بو گون چئشیدلی یول لارلا هده له نیر و ضعیف لتمه سینه چوخ واسطه لر سینانیر . آمما قارشی دا خور باخان دوشمان لارین حربه – زوربا لارینا باخمایاراق ، اورمو آذربایجانین گوز ببه یی کیمی دایانیر – ساخلانیلیر و ساخلانیلاجاق دیر ! بو وارلیغیمیزی مختصرجه تانیماق ایچون بیر نئچه معلومات :

غربی آذربایجان آدلانان اورمو ولایتی 660/43 کیلومتیر مربع گئنیش لیی و ایران اولکه سیندن 25/2% یئر آلیر . اورمو مین لر سنه اونجه ده ( چی چس ) و یا ( تی تس ) آدلانان دنیزجیک یئرلری و سنورتیک دورونده آغیر وولکان لار اوزوندن ، نهنگ داغلار و چوخلو قورولوق لار اوندا یارنمیش دیر . خزر دنیزیندن بیر پارچا اولان اورمو گولو بو گون سهند – زاگرس – ساوالان – آرارات و قافقاز کیمی داغلارین آناسی ساییلیر . سایی سیز چشمه لر – چای لار – چمن لیک لر بو اولکه ده یارانمیش دیر . بو گون 2496660 سایی دا نفوسا مالیک اولان بو ایالتین آدلیم شهرلری عبارت اولور : سولد.ز ( نقده ) – سویوق بولاق ( مهاباد ) – اشنویه – سردشت – پیرانشهر – بوکان – قوشاچای ( میاندوآب ) – تیکاب – صایین قالا ( شاهین دژ ) – خوی – سالماس – چالدران و ماکی . اورمو گولو 4810 کیلو متیر مربع گئنیش لیک له 130-140 کیلومتیر بویو و 15 - 40 کیلومتیر انی و 5 – 6 متیر ده رین لیی واردیر . اونون آدالارینین گئنیش لیی اوست – اوسته 334 کیلومتیر مربع دیر . بو گولون سویو اوندا اولان دوز باخیمیندان بحرالمیت دن سونرا دایانیر و اوندا یاشایان تکجه حیات ( آرتمیا ) دیر . اورمو گولوندن سونرا بو ایالت ده بیرده ( مر میشو ) دنیزجیی واردیر . بو دنیزجیک 5 هکتار گئنیش لیی و قیزیل آلا بالیق لارین یاشام یئری دیر . مرمیشو اورمودان 45 کیلومتیر باتی سمتینه یئرله شیر . اورمونون قمیش لیک لری 5075 کیلو متیر مربع اولاراق 160 سایی دا چئشیدلی قوش لارین یوواسی سانیلیر . آدلیم و تانینمیش قمیش لیک لردن بیر نئچه سی : شیطان آباد – یادیگارلی – جویوت آیاد – باب علی – کانلی – قارا گول – یویول آباد – قارا قوش – قارا بولاق – یاریم قیه – ساری سو – آغ زیارت – حسنلو – داش ترگه – قپی قازان – بیرگه – آغ گول – عشق آباد و شور گول .

اورمودا آخان چای لارین بیر نئچه سی : جیغاتی ( زرینه رود ) – چیمن رود ( سیمینه رود ) – قوشا چایی – سویوق بولاق چایی – باراندوز چایی – زولا چایی – آراز چایی – زاب و قیدار چای لاری . ها بئله گودار چایی – نازلی چای – روضه چای – شهر چایی – خرخرا چایی – قطور چایی – زنگیمار – بالا زاب - ...چای لاری . بو چای لارین آخیمیندان گوزه ل – گوزه ل شلاله لر یارانمیش دیر . اونلاردان بیر نئچه سی : شلمه ش شلاله سی – سولو شلاله ( سولوک ) – سوله توکه ل شلاله سی – قالاجیق شلاله سی . آنجاق ایستی و مانریال سولاردان دا بو اولکه نصیب سیز قالمامیش دیر . اونلاردان بیر نئچه سی : زندان سویو – کیراو سویو – یئتدی گوز ( یئتمیش گوز ) – باش کند سویو – ایستی سو ( قوشچو سویو ) –

بو چای لار – داغ لار کوکسونده چوخلو کوهول لرده یارانمیش دیر . اونلارین بیر نئچه سی : فرهاد کوهولو – تاخت قالا – غار داغی – کهریز – دانیال – زندان کوهولو – بابا حسن – غیب آباد – کرفتو – و ان اونملی سی اولان سهولان کوهولو دور کی گوزه لیک ده دوغروسو میثال سیز بیر کوهول دور . اورمونون سایی سیز هاریتاژ ( قورولان ) یئرلری واردیر و بو یئرلرده اولان بیتگی لر و جنه ورلرین دوغرو سایی سی بو گونه دک هئچ کیمسه یه بللی اولماییب دیر . بو قورولان یئرلرین بیر نئچه سی : اورمو گولونون چئوره سی – میراکل – آغ کند – کاکی – اورتاق اورمو چئوره سی – و هابئله : اورمونون بند و توت لوق لار یئری – مرمیشو گولو – قاسملو دره سی ( شهدا دره سی ) – خوش آک دوزلویو ( اسکی و قیش ایدمان لار یئری ) – نازلو یئرلری – کاظم داشی – باری لیمان جیی – رشکه ن و گولمان خانا لیمان لاری – اوزوم لوک لر – فیره رق یاشیل لیغی – زلزله چشمه سی – په سه یی ( خوی دا ) – ثزیا گوزلو ( ماکی دا ) – سویوق بولاق سددی – سهولان کوهولو و سایره .

بونلاردان علاوه اورمو و دوغروسو بو گون غربی آذربایجان آدلانان ایالت بیر قدیم و چوخ اسکی تاریخه مالیک اولاراق اوندا اولان تاریخی اثرلر ده سایا گلمز دیر . تاسف له بئله ده یرلی اثرلر بیر گون سایمامازلیق دان بوراخلمیشدی ایه ر ، بوگون دیگر مدعی لره ادعا آغاجی اولاراق هر گون بیر بینا و هر گون بیر اثره بیر یئنی صاحاب تاپیلیر ! بیر ائیله کی اورمولولار ( کاش او بوراخیلان گونلر اولایدی ! ) دئیرلر و بو یولدان یئتیمه میش خانلیق ادعاسی ائده ن لره هویوخ قالیرلار ! هر حال دا تاریخ اوز آناسینی یاخشی تانیر ، بیر نئچه بینا و اثرلرین آدینی اوخویاق : اورمونون میناره جامعی ( اوشارلار دوروندن قالان ) – اورمونون مرکز جامعی ( اسکی بازاردا اولان جامع – اونجه آتشکده وارمیش ) – امام زادا برکشلی بیناسی – مطلب خان جامعی ( خوی – ایلخانی لر دوروندن ) – اوچ گونبذلی بینا ( اورمو دا 6 نجی عصیردن قالان ) – حسنلو دیکی ( 6000 ایل میلاددان اونجه دن قالان اثرلر ) – هفته وان کنیسه سی ( آسوری لره عاید ) – مفانجوق دیکی – قارنی یاریق کوهولو – امام زادا بهلول – پیر احمد کند مزارلیغی – دامبار شهرینین اثرلری – آراز ایلک سددی – ده میر تپه یایلاغی – زنگمار چایی – زرزر کنیسه سی – ماکی بلدیه بیناسی – قیرمیزلیخ دره سی – توملوس مزارلیغی – شیخ معروف چشمه سی – قالات گاه قالاسی – فخری گاه قالاسی – ساری قولو خان قالاسی – لجه حامامی – میرزا رسول جامامی – شاعرلر مزاری – بوداق سولطان مقبره سی – اندر قاش شهر بیناسی – اکه تاغی – باروق حامامی – ستارخان کورپوسو – فخری گاه کوهولو ( فراتیس دوروندن قالان ) – قارا کنیسه – باغچاجیق بیناسی ( ماکی – قجرلردن قالان ) – کلاه فرنگی بیناسی ( ماکی – قجرلردن قالان ) – تخت سلیمان ( تیکاب – دوردونجو ایران آدینا یونسکو دا ثبت اولان اثر – اسلام دان اونجه ) – زندان بیناسی ( تیکاب ) – سید صدرالدین مقبره سی ( چالدران – شاه اسماعیل دوروندن ) – شمس تبریز میناره سی ( خوی – صفوی لر ) – خان تختی داش قازمالاری ( سلماس – اسلام دان اونجه ) – ننه مریم کنیسه سی ( اونجه آتشکده وارمیش ) – بسطام قالاسی ( قارا ضیاالدین – 7 نجی عصیر ) – اسماعیا آغا قالاسی – کاظم خان داشی ( 350 متیر اوجالیغیندا اولان داش قالا ) – بردوک قالاسی – کورچین قالاسی – دم دم قالاسی – راووز قالاسی ( ماکی – 3000 ایل میلاددان اونجه ) – اورمو بازاری – حامام لاری و جامع لری – خوی بازاری ( شاه طهماسب دوروندن ) – داش دروازا ( خوی ) – خاتون کورپوسو ( 1170 هجری قمری )- بئش گوز کورپوسو ( ماکی 10 نجی عصیر ) – قوطور کورپوسو – سویوق بولاق جامعی – سردار جامعی – اورمو بلدیه بیناسی ( 1310 دا آلمانلی لار بینا ائتمیش ) .

بو معلومات لار آذربایجانین مین گوشه سیندن بیر گوشه سی اولاراق یقین کی آز – چوخو واردیر . اونا گوره ده حورمتلی چالیشان دوستلاردان خواهش اولونور قالان حیصه سینی یازیب و یایسینلار . آذربایجانی دوغرو تانیتماق و دوغرو تانیماق هر بیر آذربایجانلی نین دانیلماز بورجودور !